Kết luận Thanh tra Ngân hàng Nhà nước liệu có giúp Eximbank vượt qua thực trạng rối ren hiện nay?

Ngày 18/06/2019, Cục Thanh tra giám sát ngân hàng tại TP. Hồ Chí Minh (Cục II) chỉ đạo ngân hàng Eximbank rà soát, báo cáo công tác quản trị và tổ chức Đại hồi đồng cổ đông thường niêm năm 2019. Sở dĩ có chỉ đạo này ở Eximbank là bởi sự bất đồng giữa các nhóm cổ đông đã kéo dài và nhằm đảm bảo Đại hội đồng cổ đông năm 2019 phải tuân theo đúng quy định của pháp luật, qua đó giúp Eximbank ổn định, phát triển đúng quỹ đạo tăng trưởng vốn có.

Về phía Hội đồng quản trị (HĐQT) của ngân hàng Eximbank thực hiện chỉ đạo của Cục II, ngày 19/06/2019, ngân hàng này cũng đã khẩn trương rà soát và có kết luận thông qua Nghị quyết số 321/2019/EIB/NQ-HĐQT, trong đó nêu rõ: Nghị quyết HĐQT số 231/2019/EIB/NQ-HĐQT ngày 15/05/2019 của HĐQT là đảm bảo tính hợp pháp, hợp lệ và nhất quán theo quy định của pháp luật, và thể hiện ý chí của HĐQT; Nghị quyết số 237/2019/EIB/NQ-HĐQT; Nghị quyết số 238/2019/EIB/NQ-HĐQT; số 239/2019/EIB/NQ-HĐQT; Nghị quyết số 240/2019/EIB/NQ-HĐQT; Nghị quyết số 241/2019/EIB/NQ-HĐQT; Nghị quyết số 242/2019/EIB/NQ-HĐQT là đảm bảo tính hợp pháp, hợp lệ và nhất quán theo quy định của pháp luật.

Tuy nhiên, ĐHĐCĐ thường niên năm 2020 lần 2 của Eximbank diễn ra sáng ngày 29/7 tiếp tục bất thành, dù có tới 42,57% số cổ phần tham dự, tăng mạnh so với 17,54% trong phiên lần 1 vào cuối tháng trước - ngày 30/6. Đại hội thường niên dự kiến bầu ra HĐQT và BKS nhiệm kỳ mới 2020-2025.

Diễn biến này không quá bất ngờ, khi nhóm cổ đông "tẩy chay" Đại hội thường niên không có mặt. Nhóm này được cho là sở hữu quá nửa cổ phần Eximbank, thể hiện rõ qua con số 51,92% tham dự Đại hội bất thường năm 2019 lần 1 diễn ra chiều ngày 30/6. Tất nhiên, một tỷ lệ không nhỏ trong số đó ắt hẳn đã được "gom" từ các cổ đông nhỏ lẻ trung dung.

Đại hội bất thường được triệu tập bởi cổ đông chiến lược Nhật Bản SMBC từ năm ngoái, đề nghị làm rõ các vấn đề tài chính tồn đọng trước đây, đồng thời thanh lọc HĐQT thông qua bỏ phiếu bất tín nhiệm đối với từng thành viên.

Sau nhiều lần trì hoãn, HĐQT Eximbank đã "miễn cưỡng" tổ chức Đại hội bất thường năm 2019 với lịch trình sau khi đã diễn ra Đại hội thường niên 2020. Như đã đề cập trong bài viết gần đây, lịch trình đầy toan tính này cho thấy nếu có thể, HĐQT Eximbank muốn hoàn tất bộ khung HĐQT và BKS nhiệm kỳ mới trước, và lúc đó, Đại hội bất thường dù có diễn ra cũng gần như sẽ là vô nghĩa.

Ý tưởng như vậy, song lượng cổ phần nắm giữ không đủ lớn khiến cả hai phiên Đại hội thường niên đều bất thành. Trong khi đó, dù theo Điều lệ, Eximbank phải triệu tập Đại hội bất thường năm 2019 lần 2 trong vòng 30 ngày, song tới thời điểm hiện tại, xem như HĐQT nhà băng này không tuân thủ. Cách đây ít tháng, NHNN đã ra quyết định xử phạt hành chính đối với 6 thành viên HĐQT Eximbank vì trì hoãn tổ chức Đại hội bất thường theo triệu tập hợp pháp của cổ đông ngoại SMBC.

Việc tiếp tục chấp nhận vi phạm Điều lệ cho thấy nhóm cổ đông yếu thế và HĐQT Eximbank "đặt cược" rất lớn vào Đại hội thường niên lần 3, dự kiến diễn ra sau lần 2 chậm nhất 20 ngày, và quan trọng lúc này, không còn yêu cầu về túc số.

Có những dấu hiệu cho thấy nhóm này đang tích cực "dọn đường", chuẩn bị cho Đại hội lần 3. Đó là việc bất ngờ miễn nhiệm Phó Chủ tịch Đặng Anh Mai cách đây ít ngày, hay ban hành quy chế siết rất chặt cổ đông tham dự Đại hội thường niên lần 2, như yêu cầu phải có bản chính thư mời họp, nếu không có thì tuỳ thuộc Ban kiểm tra tư cách cổ đông xem xét, trường hợp sử dụng giấy uỷ quyền phải có dấu mộc đỏ của Eximbank...

Ngày 25/07/2020, EIB miễn nhiệm Phó Chủ tịch đối với ông Đặng Anh Mai

Điều đáng nói là Eximbank chưa bao giờ quy định khắt khe như vậy và ngày 27/7/2020, ngay trước thềm Đại hội thường niên lần 2, một cổ đông nắm nhiều triệu cổ phiếu Eximbank đã có đơn tố cáo gửi Thống đốc Ngân hàng Nhà nước và Chủ tịch Uỷ ban Chứng khoán Nhà nước về dấu hiệu vi phạm pháp luật của Eximbank trong việc triệu tập ĐHĐCĐ thường niên nêu trên.

Dù vậy, không loại trừ các yêu cầu này sẽ tiếp tục được HĐQT Eximbank áp dụng trong Đại hội thường niên lần 3 tới đây. Nhóm đang nắm ưu thế quá bán, bởi vậy sẽ ít nhiều gặp những trở ngại trong việc tham gia Đại hội, khi mà một tỷ lệ nhất định của họ, như đã phân tích, đến từ gom phiếu, xin uỷ quyền từ các cổ đông trung lập.

Dù sao thì với tỷ lệ nắm giữ rất lớn, nhóm này chắc hẳn cũng sẽ không quá khó khăn để "phủ quyết" Đại hội thường niên sắp tới, bằng cách không thông qua quy chế họp tương tự như tại Đại hội thường niên lần 2 năm ngoái.

Quan điểm của nhóm này rất rõ ràng: Yêu cầu HĐQT tổ chức Đại hội bất thường năm 2019 đúng luật theo triệu tập của SMBC trước Đại hội thường niên 2020. Đại hội bất thường sẽ thanh lọc, loại bỏ các thành viên HĐQT thiếu uy tín, tạo tiền đề bầu ra đội ngũ HĐQT có năng lực, đạo đức và đủ uy tín để điều hành ngân hàng một cách chuẩn mực, tuân thủ pháp luật và dần hàn gắn những sự khác biệt giữa các nhóm cổ đông.

Ngày 25/6/2020, Eximbank thông báo đã chấp thuận ông Cao Xuân Ninh từ nhiệm chức danh Chủ tịch HĐQT và bầu chọn ông Yasuhiro Saitoh,đảm nhiệm chức danh Chủ tịch HĐQT thay ông Ninh.

Cùng với đó, nhóm này trước nay không công nhận vị trí Chủ tịch HĐQT của ông Saitoh, hay trước đó là ông Cao Xuân Ninh, bởi vậy cho rằng các Nghị quyết do những vị này ký, chẳng hạn bãi nhiệm Phó Chủ tịch Đặng Anh Mai vừa qua là vô hiệu. Ông Mai đã ngồi ghế Phó Chủ tịch Eximbank từ giữa năm 2017, và còn là Chủ tịch Uỷ ban Quản lý Rủi ro của Ngân hàng.

Tranh chấp giữa các nhóm cổ đông Eximbank âm ỉ từ nhiều năm, song đặc biệt bùng lên dữ dội từ đầu năm 2019 khi HĐQT Eximbank ngày 22/3/2019 có Nghị quyết bầu bà Lương Thị Cẩm Tú làm Chủ tịch HĐQT thay cho ông Lê Minh Quốc. Ông Quốc sau đó khởi kiện và Toà án yêu cầu tạm dừng thực hiện Nghị quyết 112. Ngày 14/5/2019, Toà án có quyết định huỷ bỏ yêu cầu trên, có hiệu lực cùng ngày, đồng nghĩa với từ lúc này bà Cẩm Tú được cho là Chủ tịch HĐQT hợp pháp của Eximbank.

Ngày 22/05/2019, Ông Cao Xuân Ninh làm chủ tịch Eximbank thay cho ông Lê Minh Quốc và bà Lương Thị Cẩm Tú.

Tuy nhiên tại phiên họp HĐQT ngày 15/5/2019, ông Lê Minh Quốc đã lấy tư cách Chủ tịch HĐQT ký Nghị quyết số 231 chấm dứt hiệu lực của Nghị quyết 112. "Chiếc ghế" Chủ tịch HĐQT sau đó được luân chuyển qua ông Cao Xuân Ninh rồi ông Saitoh, xen giữa là một thời gian ngắn được uỷ quyền cho ông Ngô Thanh Tùng. 

Theo đó, ngày 7/5/2019 thì Chủ tịch HĐQT Ngân hàng TMCP Xuất nhập khẩu Việt Nam (Eximbank) ông Lê Minh Quốc đã có Giấy uỷ quyền cho Thành viên HĐQT Ngô Thanh Tùng. Giấy uỷ quyền có hiệu lực từ ngày 8/5/2019 và chỉ chấm dứt khi Bên được uỷ quyền thực hiện xong công việc nêu trên hoặc khi Bên được uỷ quyền (ông Ngô Thanh Tùng) tuyên bố chấm dứt việc nhận uỷ quyền bằng văn bản".

Được biết Ông Ngô Thanh Tùng chính thức tham gia vào HĐQT Eximbank nhiệm kỳ 2015 - 2020 kể từ ngày 15/12/2015, trong Đại hội bất thường làm tốn nhiều giấy mực của báo giới khi đó. Theo đề cử, ông Tùng đại diện cho một nhóm cổ đông nắm 10,194% cổ phần Eximbank. Đáng chú ý, ông Lê Minh Quốc và ông Ngô Thanh Tùng đều đã từng là những "mãnh tướng" dưới quyền Chủ tịch Ngô Thu Thuý tại CTCP Âu Lạc - nơi ông Quốc là Phó Chủ tịch HĐQT, còn ông Tùng là Thành viên HĐQT. Không lâu sau khi vào HĐQT Eximbank, cả hai vị này đều rút khỏi Âu Lạc.

 Như vậy, những lùm xùm tại cấu trúc thượng tầng của Eximbank đang ảnh hưởng không nhỏ tới hoạt động của ngân hàng này, đặc biệt khi hơn một năm qua không có Tổng giám đốc, đồng thời là người đại diện theo pháp luật duy nhất. Các vấn đề tại Eximbank đã được cơ quan Thanh tra Ngân hàng Nhà nước vào cuộc từ năm ngoái. Kết luận của cơ quan quản lý cao nhất được kỳ vọng sẽ tháo gỡ một "nút thắt" cho thực trạng rối ren hiện nay tại Eximbank, cùng với đó là việc yêu cầu HĐQT tuân thủ Điều lệ, pháp luật hiện hành.